Η εκπαίδευση στον Πόντο

Πριν από το διάταγμα ανεξιθρησκείας, το «Χάττι Χουμαγιούν» (1856), η παιδεία στον Πόντο παρέχεται μόνο από την Εκκλησία και ιδιαίτερα από τα Μοναστήρια Παναγίας Σουμελά, Γ.Περιστερεώτα, Αγ. Ιωάννη Βαζαλώνα, Παναγίας Γουμερά, Αγ. Γεωργίου Χουτουρά, Αγ. Γεωργίου Χαλιναρά, Αγ. Γεωργίου Χάρσερας κλπ. Η παρεχόμενη παιδεία, σ’ αυτό το διάστημα, περιοριζόταν στην ανάγνωση και στη γραφή.

Τα Θεοφάνεια στον Πόντο

Με μεγαλοπρέπεια γιορτάζονταν στον Πόντο τα Θεοφάνεια ή Φώτα με χαρακτηριστικά έθιμα, κάποια εκ των οπόιων τηρούνται μέχρι σήμερα.
"Σ' έμπαν είν' τα κάλαντα και σ' έξ' τα Φώτα", στην αρχή της χρονιά είναι τα κάλαντα και στις έξι τα Φώτα.

Μωμόγεροι (λαϊκό δρώμενο)

Οι Μωμόγεροι (γνωστό και ως Μωμόεροι ή Μωμοέρια είναι ένα ποντιακό λαϊκό δρώμενο το οποίο λαμβάνει χώρα το 12ήμερο Χριστούγεννα - Πρωτοχρονιά - Θεοφάνια με ευχετηριακό χαρακτήρα. Παραλλαγή μπορεί να θεωρηθεί το έθιμο Ραγκουτσάρια που συναντάται στην περιοχή της Κοζάνης και της Καστοριάς.

Βασικές Τεχνικές/Καλλωπισμοί της Ποντιακής Λύρας

Άλλο ένα βίντεο του Δημήτρη Βογιατζή για τις βασικές τεχνικές/καλλωπισμούς στη Λύρα.

Το πως μπορεί κάποιος να μάθει αυτές τις τεχνικές είναι στο χέρι του καθενός. 

Σίγουρα πάντως μέσα από πολύ εξάσκηση.

Τετράχορδη Λύρα του Πόντου. (Φωτογραφίες, βίντεο)

"Λύρα με τέσσερις χορδές! Όχι αυτό είναι κεμανέ"!
Είναι η απάντηση στην παραπάνω ερώτηση, που δίνουν όλοι οι σχετικοί με την ποντιακή μουσική.
Ναι λοιπόν αυτή είναι λύρα με τέσσερις χορδές. Δηλαδή είναι στα μέτρα της Ποντιακής λύρας σαν κατασκευή οργάνου. 
Η κεμανέ είναι κατά πολύ μεγαλύτερη από την λύρα, έχει 4 βασικές χορδές και 4 συμπαθητικές. Αναλυτικότερα μπορούμε να έχουμε πληροφορίες από το ιστολόγιο 
http://lyrakemanes.blogspot.gr:
Το όργανον (ο) κεμανές δίδει μια άλλη διάσταση στην παραδοσιακή ποντιακή μουσική, συμπορευόμενο ιστορικά με τους Έλληνες του Πόντου. Πρωοτεμφανίστηκε ως μονόχορδο όργανο (7ος αιώνας) και εμπλουτίστηκε στη συνέχεια με τρείς χορδες (10ος αιώνας) ενώ λίγο αργότερα γίνεται τεράχορδο ( 15 ος αιώνας) έχοντας και τέσσερις συμπαθητικές χορδές όργανο φιαλόσχημο, μακρύτερο από τη λύρα με οχτώ πλέον χορδές. Ο κεμανές ανάγει την εμφάνιση του στα βάθη των αιώνων, στη βυζαντινή και μεταβυζαντινή εποχή με διάφορες μορφές. Κυρίως απεικονίζεται σε τοιχογραφίες διάφορων ιερών

Ανακατασκευή παλαιάς λύρας. (Φωτογραφίες, βίντεο)

Αυτή η λύρα είναι το πρώτο μουσικό όργανο που είδα στη ζωή μου. Την θυμάμαι σαν τώρα να κρέμεται στον τοίχο στο σπίτι που έμεναν οι γονείς μου στο Ντύσσελντορφ. 
Την έχει φτιάξει ο πατέρας μου κατά την στρατιωτική του θητεία το μακρινό 1956. Κατασκευασμένη από κοκκίμελο που όπως ορίζει η παράδοση, που θέλει να είναι το καλύτερο ξύλο για την κατασκευή της λύρας μας, για λόγους μάλλον που είχαν να κάνουν με τα δεδομένα της εποχής που ήρθαν οι παππούδες μας από τον Πόντο. 
Έχει ιδιαίτερη κατασκευή αφού είναι κομματιαστή και όλα τα κομμάτια της ενώνονται κουμπωτά, αν δεν κάνω λάθος στην ορολογία του ξύλου λέγεται "σύνδεση με δόντια".
Πέρα από το γεγονός ότι πλέον είναι 58 ετών, πέρα από το ότι είναι από κοκκίμελο, πέρα από την ιδιαίτερη σύνδεση των μερών της, αυτό που δίνει μεγάλη συναισθηματική αξία στην λύρα αυτή είναι ότι τα πλαϊνα και η πλάτη της είναι σαν στρατιωτική ταυτότητα! 
Χαραγμένο στο κοκκίμελο και ένθετα με ξύλο ελάτου, έχει γράμματα που γράφουν:

Ο Πόντος στην αρχαία ελληνική μυθολογία

Στην ελληνική μυθολογία με το όνομα Πόντος είναι γνωστή μία θεότητα που προσωποποιούσε την ανοικτή θάλασσα. Ο Πόντος αναφέρεται αποκλειστικά και μόνο στις κοσμογονικές και θεογονικές γενεαλογίες (π.χ. Θεογονία Ησιόδου, 116), στις οποίες μνημονεύεται ως γιος της αρχέγονης θεότητας Γαίας και του Αιθέρος είτε μόνο της Γαίας από παρθενογένεση. Με τη σειρά του, ο Πόντος ζευγάρωσε με τη Γαία και απέκτησαν 5 παιδιά: τον Νηρέα, τον Θαύμαντα, τον Φόρκυ, την Κητώ και την Ευρυβία. Εξάλλου, από τη Θάλασσα ο Πόντος έγινε πατέρας των Τελχίνων. Αργότερα, ο Πόντος επισκιάσθηκε από τον εντονότερα επικαλούμενο θεό Ωκεανό.

Πόντος στα αρχαία Ελληνικά σημαίνει θάλασσα, υπό την ολοκληρωτική όμως έννοια, δηλαδή την έννοια όλου του υγρού στοιχείου· έτσι, για τους Ωκεανούς υπήρχε άλλη λέξη (Ωκεανός), ενώ μια θάλασσα θα μπορούσαμε να την αποκαλέσουμε Τηθύδα (περιλάμβανε τη θάλασσα και τη γη μαζί) ή Θάλαττα (θάλασσα στα νέα Ελληνικά). Υπήρχε, βέβαια, και η λέξη «Πέλαγος», που σήμαινε και σημαίνει ανοιχτή θάλασσα.